Bệnh ký sinh trùng là một chứng bệnh nhiễm trùng gây ra hoặc bị truyền nhiễm bởi ký sinh trùng. Bệnh ký sinh trùng có thể ảnh hưởng thực tế đến tất cả các sinh vật sống, bao gồm cả người, thực vật và động vật có vú. Theo thống kê, bệnh ký sinh trùng chiếm khoảng 14 000 000 ca tử vong mỗi năm, chiếm 25% tỷ lệ tử vong toàn cầu – một trong bốn nguyên nhân tử vong toàn cầu theo Tổ chức Y tế Thế giới.

Một số bệnh ký sinh trùng mà con người thường mắc như giun đũa, giun móc, giun kim, sán chó, bệnh giun lươn… Có khá nhiều phương pháp để chẩn đoán bệnh ký sinh trùng như soi phân, chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm ký sinh trùng trong máu, xét nghiệm sán chó toxocara,…

1. Nguyên nhân của các bệnh gây ra do ký sinh trùng

Ký sinh trùng thường có ở trái cây và rau sống, thức ăn nhanh, thực phẩm tái hoặc các món ăn sống như sushi, sashimi. Ngoài ra vật nuôi cũng là một yếu tố gây bệnh nguy hiểm khác đối với con người.

Những loại ký sinh trùng này thường xâm nhập vào cơ thể qua da, miệng và niêm mạc. Ký sinh trùng gây ra dị ứng, làm giảm sức đề kháng của cơ thể, khiến cho cơ thể dễ nhiễm bệnh và mắc các bệnh mãn tính. Nếu ký sinh trùng xâm nhập cơ thể trong một thời gian dài, thì các cơ quan cùng toàn bộ hệ miễn dịch trong cơ thể sẽ yếu đi trầm trọng.

2. Triệu chứng nhiễm ký sinh trùng

• Suy giảm miễn dịch. Khi bệnh nhân mắc bệnh ký sinh trùng sẽ ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, giảm sự tổng hợp các globulin miễn dịch A. Các triệu chứng đầu tiên là mệt mỏi, trầm cảm, không tập trung và trí nhớ kém. Thiếu hụt các chất dinh dưỡng trong cơ thể là do khó khăn trong việc đồng hóa protein, chất béo, carbohydrates và đặc biệt là vitamin A và B12.
• Bệnh nhân sẽ gặp các phản ứng dị ứng. Ký sinh trùng có thể gây ra rối loạn chức năng đường tiêu hóa, gây ra dị ứng.
• Các vấn đề về da. Ký sinh trùng trong đường ruột thường gây phát ban, exzama và các vấn đề về da khác.
• Nghiến răng khi đi ngủ, một căn bệnh thường đi kèm do nhiễm ký sinh trùng.
• Đau khớp và cơ bắp được gây ra bởi sự chấn thương các mô, các chấn thương này gây ra do hoạt động của ký sinh trùng; hoặc do kết quả của các phản ứng miễn dịch.
• Thức dậy thường xuyên vào buổi đêm có thể do gan đang cố gắng loại bỏ độc tố.
• Bệnh thiếu máu. Một số loại ký sinh trùng thích bám vào để làm chảy máu niêm mạc ruột non và hút chất dinh dưỡng. Nhiều ký sinh trùng có thể gây ra thiếu máu trầm trọng cho cơ thể.
• Bồn chồn lo lắng: Các ký sinh trùng ly giải các sản phẩm thải bỏ và các chất độc vào trong máu cơ thể. Trong nhiễm trùng nghiêm trọng hoặc mạn tính, các độc tố này có thể kích thích hệ thần kinh trung ương, dẫn đến ngủ không ngon giấc, căng thẳng thần kinh và trạng thái lo lắng.
• Bệnh nhân sẽ gặp các tình trạng như tiêu chảy, kích thích ruột, chướng bụng, đầy hơi.

3. Khi nào cần xét nghiệm ký sinh trùng trong máu?

Đối với các ký sinh trùng lạc chủ như bệnh gạo heo ở não, mắt, ở dưới da (cysticercosis), bệnh áp xe ngoài da do giun Gnathostoma spinigerum, bệnh Toxocara canis ở mắt, não, bệnh nhiễm giun lươn, bệnh áp xe gan do amip (Entamoeba histolytica) hoặc do sán lá lớn ở gan (Fasciola hepatica), những loại ký sinh trùng này đều đi qua mô cơ thể, theo máu đến các cơ quan nên tạo ra kháng thể IgM và IgG đặc hiệu. Vì vậy, các bác sỹ thường dùng phương pháp ELISA để xác định bệnh nhân có tiếp xúc với các loại ký sinh trùng này hay không?

Ngoài ra còn phải theo dõi công thức máu để xem bạch cầu toán tính có gia tăng hay không (> 5% hoặc trị số tuyệt đối trên 300/mm3) cũng là yếu tố để phối hợp chẩn đoán người bệnh có mắc bệnh ký sinh trùng hay không.

Xét nghiệm ký sinh trùng là phương pháp xét nghiệm nhanh, ít xâm lấn và có thể tầm soát nhiều loại ký sinh trùng lạc chủ, và chỉ cần thiết khi bác sỹ nghi ngờ bệnh nhân có ký sinh trùng lạc chủ trong cơ thể. Thử máu (ELISA) không thể tìm các ký sinh trùng đặc hiệu của người tại đường ruột như: giun đũa, giun móc, giun tóc, giun kim, sán lá ruột, sán lá phổi, sán dải cá, sán dải heo, sán dải bò… Để xác định các ký sinh trùng này thì phải dùng phương pháp soi phân trực tiếp

4. Trước khi đi làm xét nghiệm ký sinh trùng có cần nhịn ăn không?

Rất nhiều người băn khoăn về câu hỏi này trước khi đi xét nghiệm ký sinh trùng. Trên thực tế, các xét nghiệm máu tầm soát ký sinh trùng thường không cần thiết phải nhịn đói để lấy máu. Chúng ta có thể thử máu vào bất cứ lúc nào thấy thuận tiện, không nhất thiết là sáng hay chiều. Tuy nhiên, nếu khi xét nghiệm ký sinh trùng, bạn kết hợp thêm khám bệnh thì bạn nên đi buổi sáng và nhịn ăn sáng để gặp bác sĩ khám và chỉ định xét nghiệm cho mỗi người.

5. Bệnh phẩm thường được lấy mang đi xét nghiệm?

Thông thường mẫu bệnh phẩm được lấy từ nơi ký sinh trùng cư trú hay từ những sản phẩm đào thải.

Những mẫu bệnh phẩm để xét nghiệm ký sinh trùng gồm có:

• Máu có thể tìm ký sinh trùng sốt rét, trùng roi, giun chỉ hoặc chẩn đoán miễn dịch.
• Phân để tìm các loại trứng giun sán, đơn bảo, ấu trùng giun lươn.
• Tủy xương để tìm ký sinh trùng sốt rét lúc cần thiết.
• Mô: Một số ký sinh trùng sống trong mô như ấu trùng giun xoắn, ấu trùng sán dây lợn, các vi nấm.
• Những loại dịch và chất thải khác như mủ vết thương, đờm, dịch ngoáy họng, dịch âm đạo, dịch màng bụng, dịch niệu đạo, dịch màng phổi, dịch rửa phế quản, dịch não tủy, chất nôn để tìm các loại đơn bào, vi nấm gây nên bệnh.
• Những bệnh phẩm có tế bào sừng như vảy da, lông tóc, móng tìm những vi nấm gây bệnh.
• Những mẫu vật để tìm ký sinh trùng: Ngoài chẩn đoán xác định bệnh ký sinh trùng ở người còn cần tìm ký sinh trùng ở vật chủ trung gian, môi trường ngoại cảnh,… Những mẫu vật có thể là vật chủ trung gian như cua, tôm, cá; sinh vật trung gian như ruồi, nhặng, thực vật thủy sinh; rau; nước; đất,…​

6. Các kĩ thuật xét nghiệm

• Thực hiện xét nghiệm trực tiếp để tìm ký sinh trùng trường thành, ấu trùng, trứng hoặc đoạn ADN của ký sinh trùng.
• Kĩ thuật soi tươi với nước muối sinh lý hay KOH tùy từng loại bệnh phẩm
• Kĩ thuật nhuộm soi: Nhuộm sống với xanh methylen hoặc với đỏ trung tính 1/10000 để xem cấu tạo của đơn bào. Nhuộm chết từ đơn giản tới phức tạp: nhuộm lugol – nhuộm Gram – nhuộm Giêm Sa – Hematoxilin Fe – nhuộm HE – nhuộm P.A.S.
• Kỹ thuật nuôi cất để chẩn đoán các vi nấm
• Kỹ thuật khuếch đại gen PCR
• Thực hiện xét nghiệm gián tiếp dựa vào phản ứng đặc hiệu giữa kháng nguyên như các chất được ký sinh trùng tiết ra, ký sinh trùng và kháng thể nên được gọi là chẩn đoán miễn dịch học.
• Xét nghiệm gián tiếp được dùng đối với trường hợp khó hoặc không thể tìm trực tiếp ký sinh trùng.
• Phản ứng ngưng liên kết hồng cầu (hémagglutination test).
• Phản ứng miễn dịch huỳnh quang (immunofluorescence).
• Phản ứng miễn dịch điện li (immunoelectrophoresis).
• Phản ứng miễn dịch men (ELISA).​

​

7. Những biện pháp ngăn ngừa bệnh ký sinh trùng

– Rửa tay thật sạch bằng xà phòng vì hầu hết các bệnh do ký sinh trùng gây ra đều lây lan qua tay.
– Rửa trái cây, hoa quả và rau xanh sạch sẽ trước khi ăn.
– Không được lấy miệng cắn móng tay hoặc cắn đầu bút và những vật không vệ sinh khác.
– Nấu chín cá và thịt trước khi ăn
– Nên uống nước lọc tinh khiết, uống nước đã đun sôi.
– Tránh tiếp xúc gần gũi với vật nuôi, vệ sinh thường xuyên cho vật nuôi, không để chúng nằm trên ghế sofa, giường hoặc liếm lên mặt.
– Vứt bỏ các thảm cũ lâu ngày

Chăm sóc và vệ sinh cơ thể sạch sẽ, ăn chín uống sôi, hạn chế ăn các đồ ăn tươi sống… nhằm  phòng ngừa các bệnh ký sinh trùng có hại cho cơ thể giúp bạn và gia đình luôn khỏe mạnh và hạnh phúc.

Để quý khách không phải chờ đợi, xin vui lòng gọi số Hotline để hẹn giờ: 0909.080.168

Trung tâm xét nghiệm y khoa TassCare

227 Đường 9A, KDC Trung Sơn, Nam Sài Gòn, TP.HCM

Xem thêm: 

• 10 Địa chỉ xét nghiệm máu uy tín nhất tại thành phố Hồ Chí Minh
• Gói chăm sóc Tạm Biệt Giun Sán
• Xét nghiệm máu đánh giá chức năng gan và những điều cần biết
• Một số xét nghiệm sinh hóa máu thường gặp và ý nghĩa của chúng​