Sự tăng giảm nồng độ canxi có ảnh hưởng lớn đến toàn bộ cơ thể, do đó xét nghiệm canxi máu toàn phần ra đời giúp phát hiện và điều trị kịp thời tình trạng tăng giảm canxi của cơ thể!

Xét nghiệm nồng độ canxi trong máu là gì?

Canxi là một trong những khoáng chất có vai trò quan trọng nhất với cơ thể. Sự phát triển và sửa chữa những phần xương và răng bị tổn thương, để dây thần kinh của ta có thể làm việc bình thường, để cơ bắp có thể co được cũng như tham gia vào quá trình cầm máu khi cần thiết và tim hoạt động..đều có sự tham gia của canxi.

Chỉ định xét nghiệm canxi máu được thực hiện để xác định nồng độ canxi toàn phần trong huyết thanh. Xét nghiệm này giúp cung cấp các thông tin liên quan với chức năng tuyến cận giáp và chuyển hóa canxi trong cơ thể để chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý như: bệnh lý xương, thận, các rối loạn protein và vitamin D, tuyến cận giáp hoặc bệnh lý đường tiêu hóa,…

Xét nghiệm cũng được chỉ định để đánh giá các bệnh lý ác tính, do các tế bào ungthư giải phóng canxi và thường gây tăng nồng độ canxi máu nặng.

Xét nghiệm nồng độ canxi ion hóa đặc biệt được chỉ định cho các trường hợp tăng hoặc giảm canxi máu song nồng độ canxi toàn phần ở mức ranh giới và có biến đổi nồng độ protein máu.

Khi nào cần xét nghiệm canxi máu toàn phần?

Thông qua đo trực tiếp tổng lượng canxi trong máu hoặc định lượng Calci ion hoá, mục đích tiến hành xét nghiệm canxi là để:

• Xác định lượng canxi huyết thanh giúp theo dõi một số căn bệnh.
• Đánh giá chức năng tuyến cận giáp và sự chuyển hoá canxi máu.
• Theo dõi nồng độ canxi trong và sau khi truyền máu khối lượng lớn.
• Bệnh nhân bị tăng canxi huyết với các triệu chứng như: mệt mỏi, thiếu năng lượng, chán ăn, buồn nôn và ói mửa, táo bón, tiểu nhiều, đau bụng hoặc đau xương.
• Bệnh nhân bị hạ canxi máu với các triệu chứng như: vọp bẻ, cứng hoặc giật cơ ở các ngón tay hay ở miệng.
• Định lượng ion canxi ở trẻ sơ sinh và nhẹ cân.

Ngoài ra, xét nghiệm canxi máu cũng có thể được tiến hành như một phần của các xét nghiệm máu thông thường.

Giá trị bình thường của Canxi máu toàn phần

Giá trị bình thường của canxi mau toàn phần dao động trong các khoảng theo từng độ tuổi:

Kết quả xét nghiệm có thể bị ảnh hưởng vì các nguyên nhân:

• Bị ngộ độc vitamin D;
• Thay đổi nồng độ pH huyết thanh;
• Uống quá nhiều sữa chứa canxi;
• Chịu tác động của một số loại thuốc.
• Giảm albumin liên quan với hạ canxi tổng;

Thông thường, lượng canxi trong máu cũng có những biến đổi nhỏ tùy vào từng thời điểm trong ngày, cụ thể mức canxi sẽ tăng cao nhất vào khoảng 21 giờ đến 23 giờ tối.

Ý nghĩa của các chỉ số khi xét nghiệm canxi máu toàn phần?

Tăng canxi máu (hypercalcemia)

Giá trị cảnh báo tăng canxi máu khi canxi toàn phần > 13 mg/dL và canxi ion hóa > 7 mg/dL. Đây có thể là hậu quả của:

Các nguyên nhân chính thường gặp là: 

– Căn nguyên ung thư (nhất là ung thư vú, phổi, thận):

Các di căn xương trực tiếp (chiếm tới 30% các bệnh nhân này) (Vd: ung thư vú, u lympho Hodgkin hoặc không phải Hodgkin, bệnh lơxêmi, ung thư tụy, ung thư phổi).

Do có yếu tố hoạt hóa hủy cốt bào (Vd: Đa u tuỷ xương, u lympho Burkitt).

Tăng canxi máu thể dịch nguồn gốc bệnh lý ác tính (humoral hypercalcemia of malignancy)

– Cường cận giáp tiên phát (Vd: u biểu mô tuyến [adenoma], tăng sản,ung thư).

– Bệnh tạo u hạt (granulomatous disease): Bệnh sarcoidose, lao, bệnh phong, rất hiếm gặp trong bệnh nhiễm nấm (mycosis), nhiễm độc berylli (berylliosis), bệnh u hạt do silicone (silicone granulomas), bệnh Crohn, bệnh u hạt tăng bạch cầu ái toan (eosinophilic granuloma), sốt do mèo cào (cat-scratch fever).

– Tác động của thuốc:

Lạm dụng sử dụng thuốc trung hòa acid dịch vị (Antacid abuse).

Ngộ độc vitamin D và vitamin A.

Dùng thuốc lợi tiểu quá mức gây mất nước nặng nhất là lợi tiểu thiazid.

– Nằm bất động lâu ngày: Bệnh Paget.

Các nguyên nhân hiếm gặp bao gồm:

– Nhiễm toan hô hấp.

– Hội chứng nhiễm kiềm do uống sữa (milk alkali syndrome).

– Do các khối u ác tính gây chế tiết lạc chỗ chất gây tăng canxi máu (Vd: 1,25 dihydroxy-vitamin D).

– Bệnh lơxêmi (leukemia).

– Các bệnh lý nội tiết:

Nhiễm độc giáp (gặp ở 20 – 40% các bệnh nhân, nồng độ canxi máu thường < 3,5 mmol/L (14 mg/dL).

Cường cận giáp cấp ba (tertiary hyperparathyroidism) hay khối u tuyến cận giáp.

Hiếm gặp hơn trong: Hội chứng Cushing,to đầu chi, bệnh Addison, u tủy thượng thận (pheochromocytoma), hội chứng VIPoma, u tân sinh nhiều tuyến nội tiết (multiple endocrine neoplasia).

– Tác động của thuốc (Vd: estrogen, androgen, progestins, tamoxifen, lithium, hormon giáp, nuôi dưỡng đường tĩnh mạch).

– Bệnh Hodgkin (gặp ở 2% các bệnh nhân bị u lympho Hodgkin hoặc không phải Hodgkin).

– Sau ghép thận.

Giảm canxi máu (hypercalcemia)

Giá trị cảnh báo canxi trong máu giảm khi canxi tổng < 6 mg/dL và canxi ion hóa < 2.2 mg/dL. Đây có thể là dấu hiệu của một số căn bệnh như:

Thiếu Vitamin D, còi xương hoặc suy dinh dưỡng;

Suy nhược cận giáp;

Các bệnh lý liên quan đến thận;

Khác: Viêm tuỵ, loãng xương, kém hấp thu, …

Có thể thấy được xét nghiệm canxi máu là một bước cần thiết trong quá trình khám tổng quát nhằm phát hiện các bệnh liên quan đến xương và thận, một số loại ung thư hoặc những triệu chứng khác. Khoảng giá trị trung bình của kiểm tra này có thể không thống nhất giữa các cơ sở thực hiện xét nghiệm, do đó nên tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu có thắc mắc về kết quả xét nghiệm cũng như những chẩn đoán liên quan.