Thiểu năng trí tuệ là một khuyết tật thần kinh và não bộ được chẩn đoán trước 18 tuổi khi chức năng trí tuệ dưới mức trung bình và thiếu các kỹ năng giao tiếp xã hội cần thiết cho cuộc sống hàng ngày. Khuyết tật trí tuệ ảnh hưởng đến 1-3% dân số. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thiểu năng trí tuệ. Cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách phòng ngừa trong bài viết này nhé.

Thiểu năng trí tuệ là gì?

Thiểu năng trí tuệ (Intellectual disability hoặc ID) là một thuật ngữ được sử dụng khi một người có những hạn chế nhất định trong nhận thức và kỹ năng, bao gồm các kỹ năng giao tiếp, học tập và chăm sóc bản thân. Những hạn chế này có thể khiến một đứa trẻ phát triển và học hỏi chậm hơn so với bình thường. Thiểu năng trí tuệ có thể xảy ra ở bất cứ giai đoạn nào trước khi trẻ tròn 18 tuổi, thậm chí trước khi sinh.

Theo Hiệp hội Khuyết tật Phát triển và Trí tuệ Hoa Kỳ, một cá nhân bị thiểu năng trí tuệ nếu người đó có đồng thời 3 dấu hiệu:

• IQ dưới 70-75
• Có những hạn chế đáng kể trong hai hoặc nhiều lĩnh vực xã hội (các kỹ năng cần thiết để sống, làm việc và vui chơi trong cộng đồng, chẳng hạn như giao tiếp hoặc tự chăm sóc bản thân)
• Tự biểu hiện trước 18 tuổi

Thiểu năng trí tuệ xảy ra như thế nào?

Thiểu năng trí tuệ – trước đây được gọi là chậm phát triển trí tuệ – có thể do chấn thương, bệnh tật hoặc có một vấn đề trong não. Có cả những trường hợp bị thiểu năng trí tuệ không rõ nguyên nhân.

Một số nguyên nhân gây ra thiểu năng trí tuệ như hội chứng Down, hội chứng rượu bào thai, hội chứng Fragile X, dị tật bẩm sinh và nhiễm trùng có thể gặp trước khi sinh. Một số trường hợp xảy ra trong khi sinh ra hoặc ngay sau khi sinh.

Các nguyên nhân khác của thiểu năng trí tuệ bao gồm: chấn thương đầu nghiêm trọng, nhiễm trùng hoặc đột quỵ.

Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến khuyết tật trí tuệ là gì?

Những nguyên nhân phổ biến nhất của thiểu năng trí tuệ là:

Di truyền: đôi khi thiểu năng trí tuệ là do các gen bất thường được thừa hưởng từ cha mẹ bị lỗi khi kết hợp với nhau. Ví dụ về các trường hợp di truyền là hội chứng Down, hội chứng Fragile X và phenylketon niệu (PKU).

Các biến chứng khi mang thai: thiểu năng trí tuệ có thể xảy ra khi thai nhi phát triển không bình thường trong thời kỳ mang thai. Ví dụ, có bất thường trong quá trình phân chia tế bào. Phụ nữ mang thai sử dụng cồn và các chất kích thích hoặc bị nhiễm trùng như rubella cũng là những yếu tố khiến sinh con bị thiểu năng trí tuệ.

Các vấn đề trong khi sinh: nếu có các biến chứng trong quá trình chuyển dạ và sinh nở, chẳng hạn như không được cung cấp đủ oxy, bé có thể bị thiểu năng trí tuệ.

Bệnh tật hoặc tiếp xúc với chất độc: các bệnh như ho gà, sởi, hoặc viêm màng não cũng là nguyên nhân gây ra thiểu năng trí tuệ. Ngoài ra, suy dinh dưỡng quá mức, không được chăm sóc y tế thích hợp hoặc do tiếp xúc với các chất độc như chì hoặc thủy ngân sẽ làm tăng nguy cơ trẻ mắc hội chứng này.

Thiểu năng trí tuệ không lây nhiễm và cũng không phải là một loại bệnh tâm thần giống như trầm cảm hay động kinh. Trẻ chậm phát triển trí tuệ vẫn có thể học cách làm nhiều thứ nhưng chúng cần nhiều thời gian hơn hoặc có cách học khác với những em bé bình thường.

Cách ngăn ngừa thiểu năng trí tuệ

Tư vấn và sàng lọc di truyền khi mang thai có thể giúp cha mẹ hiểu về các rủi ro và có kế hoạch sinh hoạt lành mạnh, hạn chế tối đa nguy cơ sinh con mắc thiểu năng trí tuệ. Hoặc phát hiện bệnh từ sớm và có thể đưa ra quyết định kịp thời.

Bên cạnh đó, các chương trình dinh dưỡng có thể làm giảm khuyết tật liên quan đến suy dinh dưỡng. Can thiệp sớm trong các tình huống liên quan đến lạm dụng rượu bia và chất kích thích ở bà bầu. Nâng cao nhận thức cho phụ nữ mang thai về tác hại của rượu và ma túy khi mang bầu cũng có thể giúp giảm thiểu rủi ro.

Tuyệt đối không tiếp xúc với chì, thủy ngân và các chất độc khác có nguy cơ gây dị tật. 

Một số bệnh nhiễm trùng có thể dẫn đến khuyết tật trí tuệ do đó phòng ngừa các bệnh này sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Ví dụ, bệnh rubella có thể được phòng ngừa thông qua tiêm chủng. Tránh tiếp xúc với phân mèo vì chúng có thể gây nhiễm toxoplasma trong thời kỳ mang thai cũng là cách giúp giảm thiểu tình trạng khuyết tật trí tuệ do nhiễm trùng này.

Thiểu năng trí tuệ là một bệnh có thể phòng ngừa và kiểm soát thông qua tư vấn và sàng lọc di truyền. Thực hiện càng sớm, càng hạn chế được nhiều rủi ro sinh con mắc bệnh. Để tìm hiểu thông tin cũng như được hỗ trợ về các xét nghiệm di truyền trước sinh, trong khi mang thai và sau sinh, bạn có thể gọi đến tổng đài 0909.080.168 hoặc truy cập tasscare.com.