Từ vụ việc 1.500 trẻ ở Bắc Ninh được cha mẹ đưa về Hà Nội xét nghiệm sán lợn, trong số đó tính đến ngày 17/03 phát đã có 151 em dương tính, điều này đặt ra báo động về tình hình nhiễm sán dây lợn ở nước ta. Vậy bị nhiễm sán dây lợn có nguy hiểm không? Cách phát hiện và phòng ngừa như thế nào thì hãy cùng tìm hiểu qua bài viết của chúng tôi.

Sán lợn là gì?

Sán lợn còn được gọi là sán dải heo hay sán dây lợn, là loài sán dải thuộc bộ cyclophyllid trong chi Taeniidae. Loài này ký sinh trong cơ thể heo và con người, phân bố ở châu Á, châu Phi, Nam Mỹ, và một phần của Nam Âu, và một số nơi ở Bắc Mỹ, bệnh lây nhiễm cho con người có thể lên não gây liệt, nặng có thể dẫn đến tử vong.

Nhiễm sán dây lợn (ấu trùng sán gạo heo) có thể xảy ra khi ăn thịt lợn sống, chưa nấu chín hoặc quản lý phân chưa tốt.

Sau khi lợn ăn phải ấu trùng sán, ấu trùng chui qua thành ruột vào hệ thống tuần hoàn và đi khắp cơ thể lợn. 24-72 giờ kể từ khi ăn phải, ấu trùng sẽ cư trú ở các mô liên kết hoặc các cơ, sau 2 tháng ấu trùng tạo thành một nang có vỏ bọc ngoài.

Lợn mắc ấu trùng sán được gọi là lợn gạo. Sau thời gian phát triển 2,5-4 tháng, ấu trùng có khả năng lây nhiễm.

Nếu người ăn phải kén sán chưa chết vào dạ dày, dưới tác dụng của dịch vị, ấu trùng thoát khỏi vỏ kén để phát triển thành sán trưởng thành ký sinh ở ruột non. Thời gian hoàn thành chu kỳ khoảng 5-7 tháng. Tuổi thọ của sán dây lợn 20-30 năm, có thể rất lâu tới 70 năm.

Sán lợn nguy hiểm như thế nào?

Sán dây lợn là bệnh mạn tính có tổn thương ở da, cơ, não… Chúng có thể tồn tại trong cơ thể người rất lâu. Tùy từng vị trí sẽ có các biểu hiện khác nhau.

• Ở da: Các nang nhỏ, bằng hạt đỗ hoặc hạt dẻ, tròn, chắc, không đau, di động trên nền sâu và lăn dưới da, màu da ở trên bình thường. U nang sán thường nổi ở mặt trong cánh tay, sau nhiều năm sẽ bị vôi hoá.
• Ở não: Biểu hiện như một u nang trong não hoặc có thể gây nên nhiều triệu chứng lâm sàng đa dạng không đặc hiệu như tăng áp lực sọ não, cơn động kinh, suy nhược trí năng, rối loạn tâm thần. Bệnh nhân có thể bị liệt, có thể bị đột tử.
• Ở mắt: Nang ấu trùng có thể nằm trong hốc mắt, mi mắt, trong kết mạc, thuỷ tinh thể, tiền phòng gây giảm thị lực hoặc bị mù tuỳ theo vị trí của ấu trùng trong mắt.
• Ở cơ tim: Làm tim đập nhanh, tiếng tim biến đổi, bệnh nhân bị ngất xỉu.

Các phương pháp phát hiện

Chẩn đoán lâm sàng: Khi có hiện tượng từng đoạn sán tự bò ra hậu môn hoặc đi ngoài phân có đốt sán.

Chẩn đoán xét nghiệm ký sinh trùng

• Xét nghiệm phân tìm đốt sán.
• Xét nghiệm phân tìm trứng: trong trường hợp đốt sán bị phân huỷ ngay trong lòng ruột giải phóng trứng, trường hợp này có thể gặp ở bệnh nhân táo bón lâu ngày.
• Sinh thiết tìm kén sán ở tổ chức dưới da hoặc các cơ nông.
• Chẩn đoán bằng kháng nguyên: Có thể dùng các phương pháp tìm kháng thể trong huyết thanh như miễn dịch men ELISA, miễn dịch huỳnh quang, ngưng kết hồng cầu gián tiếp.

(Gói xét nghiệm “Tạm biệt giun sán” của TassCare được nhiều khách hàng tin tưởng lựa chọn để tầm soát các bệnh về giun sán thường gặp)

Chẩn đoán hình ảnh

• Chụp cắt lớp sọ não để chẩn đoán xác định kén sán ở não. Đó là những nốt dịch có chấm mờ lệch tâm, kích thước 3-5 mm, có nốt to hơn, có thể có nốt vôi hóa. Chụp cộng hưởng từ (MRI) có độ chính xác cao hơn nhưng cần cân nhắc để có chỉ định trong từng trường hợp cụ thể.

Phòng bệnh

• Vệ sinh phòng bệnh: vệ sinh cá nhân, không ăn thịt lợn tái hoặc chưa nấu chín; thực hiện ăn chín, uống chín, ăn rau sống phải rửa sạch dưới vòi nước.
• Tuyên truyền giáo dục sức khỏe: tuyên truyền cho người dân về tác hại và đường lây truyền của bệnh sán dây và bệnh ấu trùng sán lợn để chủ động phòng chống bệnh.
• Quản lý và xử lý nguồn phân tươi hợp lý, tránh reo rắc mầm bệnh ra môi trường.
• Không nuôi lợn thả rông.
• Phát hiện và điều trị triệt để.

Hi vọng những kiến thức chúng tôi vừa cung cấp sẽ giúp cho bạn phần nào hiểu được mối nguy hiểm của sán lợn, cách phòng ngừa cho bản thân, gia đình và cộng đồng.

Xem thêm: 10 Địa chỉ xét nghiệm ký sinh trùng uy tín nhất tại TpHCM